Stres co do zasady w dłuższej perspektywie czasu wpływa niekorzystnie na organizm. Nic zatem dziwnego, że spora część osób poszukuje możliwości radzenia sobie z nim i jego konsekwencjami. W ostatnich latach coraz "modniejsze" staje się stosowanie adaptogenów. Co do zasady rośliny adaptogenne zwiększają tolerancję organizmu na czynniki stresogenne. Poza tym posiadają także inny, pozytywny wpływ na organizm - chociażby w kontekście działania antyoksydacyjnego. Czym zatem są adaptogeny, jak działają i jakie adaptogeny można znaleźć w aptekach?
Adaptogeny zwiększają odporność organizmu na stres i poprawiają kondycję organizmu i wzrost energii
Adaptogeny to tak naprawdę rośliny, których składniki aktywne wywierają określone działanie na organizm. Mechanizm działania adaptogenów nie jest jednorodny i taki sam w każdym przypadku. Niemniej jednak wspólną właściwością tego typu roślin jest przywracanie naturalnej równowagi organizmu w sytuacjach, kiedy zostaje ona zaburzona. Do takich sytuacji zalicza się chociażby narażenie na stres. Stres zaburza równowagę organizmu i zakłóca zachodzące w nim procesy. Adaptogeny co do zasady poprawiają odporność na stres. Ich działanie na układ nerwowy sprawia, że dana osoba zyskuje większą odporność na stres i bodźce stresowe. Adaptogeny stymulują pracę układu nerwowego, poprawiają zdolności do zapamiętywania oraz samopoczucie (wspierają procesy zapamiętywania i funkcje poznawcze). Generalnie adaptogeny sprzyjają poprawie psychicznej organizmu, a nawet posiadają właściwości antydepresyjne.
Warto też wiedzieć, że dzięki swoim właściwościom adaptogeny przywracają wydolność fizyczną, np. w okresach osłabienia, wyczerpania (psychicznego bądź fizycznego) oraz po przebytej chorobie.
Adaptogeny a układ odpornościowy i działanie antyoksydacyjne
Adaptogeny to nie tylko wpływ na układ nerwowy i pracę mózgu. Bardzo istotne z punktu widzenia zastosowania adaptogenów są ich właściwości immunostymulujące. Działanie immunostymulujące znajduje zastosowanie w kontekście osłabienia układu odpornościowego i zwiększonej podatności na infekcje. Organizm i jego odporność zależą od wielu czynników, a bezsprzecznie czynniki stresogenne czy też wyczerpanie fizyczne bądź psychiczne przyczyniają się do jej osłabienia.
Adaptogeny działają jeszcze także poprzez inne mechanizmy. Bardzo ważne są ich właściwości antyoksydacyjne. Co to znaczy, że adaptogeny działają antyoksydacyjnie? Przez działanie antyoksydacyjne należy rozumieć walkę z wolnymi rodnikami. To związki, które powstają w organizmie na skutek licznych procesów (zwłaszcza w odpowiedzi na stres) i przyczyniają się do powstawania niekorzystnych zmian w organizmie, w tym rozwoju licznych schorzeń, nawet nowotworowych. W związku z tym ta cecha adaptogenów wpływa korzystnie na cały organizm.
Adaptogeny zatem poprawiają odporność, poprawiają witalność a także wspierają wątrobę i tarczycę oraz poprawiają jakość snu.
Jak dokładnie działają adaptogeny i co daje przyjmowanie adaptogenów?
Jak już wiemy, adaptogeny posiadają szerokie spektrum działania. Wpływają pozytywnie na wiele czynników, bez wątpienia jednak ich działanie i korzystny wpływ wykorzystuje się w celu:
-
zwiększenia odporności na stres
-
w rekonwalescencji po różnych chorobach (wspierają regenerację organizmu, wykazują działanie przeciwzapalne i immunomodulujące)
-
poprawy witalności i zwiększenia energii - zmniejszają uczucie zmęczenia i poprawiają ogólną kondycję
-
w profilaktyce różnych schorzeń, których czynnikiem ryzyka bywa często stres
-
poprawy samopoczucia i zdolności poznawczych - adaptogeny poprawiają sprawność umysłową.
Przyjmowania adaptogenów nie należy też lekceważyć przy występowaniu stanów depresyjnych.
Adaptogen działa korzystnie na organizm i nie powinien wywoływać negatywnych skutków ubocznych
Definicja adaptogenów zakłada, że związki te wpływają korzystnie na cały organizm. Co do zasady muszą być one wysoce bezpieczne i nie wywoływać poważniejszych działań niepożądanych. Warto jednak pamiętać, że jak każda substancja również i adaptogeny mogą czasami wywołać pewne skutki uboczne. Nie powinny być one jednak zbyt silne i uciążliwe. Z jakimi negatywnymi skutkami działania adaptogenów możemy się spotkać? W większości przypadków będą to reakcje ze strony układu pokarmowego. Adaptogenów nie zaleca się także łączyć z niektórymi lekami. Chodzi przede wszystkim o leki przeciwdepresyjne, przeciwlękowe i uspokajające. Nie zaleca się także, aby łączyć adaptogeny ze sobą. Posiadają one różne właściwości adaptogenne, które mogą jednak działać synergistycznie, co przez niektóre osoby może być źle odebrane. W takich przypadkach najlepiej zasięgnąć porady lekarza. Uważać powinny także osoby mające podwyższone ciśnienie krwi - w takich przypadkach włączenie adaptogenu powinno być poprzedzone konsultacją lekarską.
Rośliny adaptogenne, czyli jakie adaptogeny stosowane są w praktyce? Rodzaje adaptogenów - czy tylko żeń szeń i ashwagandha?
Adaptogeny, a dokładniej unikalne rośliny adaptogenne (surowce roślinne) znaleźć można w aptekach w formie kapsułek, tabletek bądź też płynnych ekstraktów roślinnych. W większości przypadków będzie to suplement diety. Na rynku dostępnych jest bardzo dużo preparatów z roślin adaptogennych. Większą popularnością cieszy się zdecydowanie Ashwagandha (Withania somnifera, z potoczną nazwą Witania ospała). Jakie adaptogeny o wyjątkowych właściwościach znaleźć możemy w aptekach?
-
Ashwagandha (Withania somnifera) - preparat wzmacniający odporność na stres, ma działanie uspokajające. Ashwagandha jest składnikiem licznych preparatów na wzmocnienie odporności na stres.
-
Żeń szeń (Panax ginseng) - właściwości adaptogenne jakie posiada żeń szeń wpływają pozytywnie na witalność i wydolność organizmu, zmniejszają uczucie zmęczenia. Jego suplementację powinny rozważyć osoby przewlekle zmęczone i osłabione. Żeń szenia, podobnie jak innych adaptogenów nie powinny stosować kobiety w ciąży i karmiące piersią.
-
Różeniec górski (Rhodiola rosea) - ten adaptogen wspiera procesy anaboliczne: poprawia siłę fizyczną i wspiera regenerację. Działa ochronnie na wątrobę.
-
Cytryniec chiński (Schisandra chinensis) - działa ochronnie na układ nerwowy i wątrobę, poprawia pamięć i zdolność do koncentracji, a także wykazuje działanie przeciwzapalne.
-
Lukrecja gładka (Glycyrrhiza glabra), a dokładniej korzeń lukrecji - działa przeciwzapalnie (również pozytywnie na skórę) oraz poprawia funkcjonowanie płuc (poprawia tym samym wydolność organizmu).
-
Wąkrotka azjatycka (Centella asiatica) - usuwa fizyczne, a także psychiczne zmęczenie. Stosowana też jako środek przeciwdepresyjny na stany depresyjne.
-
Korzeń maca (Lepidium meyenii) - wykorzystanie go przykładowo w suplementach skutkuje wzrostem energii, a także poprawą pamięci i zdolności poznawczych.
O autorze
mgr farm. Mateusz Jabłoński
Absolwent Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego na kierunku farmacja. Od ponad 12 lat nieprzerwanie pracuje w aptece ogólnodostępnej. Od ponad 7 lat piastuje stanowiska kierownika apteki. W swojej pracy kieruje się przede wszystkim dobrem pacjenta, dlatego też stara się uzmysławiać pacjentom, jak ważna jest świadoma i przemyślana farmakoterapia.
Poza pracą w aptece współpracuje z kilkoma branżowymi serwisami farmaceutycznymi, m.in. mgr.farm, aptekarz.pl, receptura.pl, gdzie przygotowuje i publikuje artykuły o tematyce farmaceutycznej i prozdrowotnej.
W czasie wolnym ceni sobie możliwość przebywania z rodziną, a w wolnych chwilach grywa w squasha.
« wróć