Wrzodziejące zapalenie jelita grubego należy do grupy nieswoistych zapaleń jelit, wśród których poza wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego zalicza się jeszcze kilka innych jednostek chorobowych. Niemniej jednak choroba, jaką jest wrzodziejące zapalenie jelita grubego posiada kilka cech, które odróżniają ją od innych tego typu schorzeń. To ważne, bo okazuje się, że zapalenia jelita grubego to coraz częstszy problem wśród społeczeństwa. Wiedza na temat szybkiego i właściwego rozpoznania tej choroby pozwala nierzadko uniknąć lub zdecydowanie zmniejszyć ryzyko wystąpienia groźnych powikłań, do których zaliczyć trzeba przede wszystkim rak jelita grubego.
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (Colitis ulcerosa) to jedna częściej występujących chorób jelita grubego
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego to choroba, która dotyka błonę śluzową określonych odcinków jelita grubego, a w niektórych przypadkach nabłonek całego jelita grubego. Mowa jest zwykle o tym, że dana osoba ma zapalenie odbytnicy i/lub zapalenie okrężnicy. W teorii chorzy dotknięci wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego doświadczają przewlekłego stanu zapalnego w obrębie jelita grubego. Proces zapalny obejmuje zwykle powierzchniową warstwę nabłonka, ale w przypadku długotrwałej choroby stan zapalny obejmuje większą część błony śluzowej. Postawienie właściwej diagnozy to przede wszystkim endoskopia jelita grubego (kolonoskopia) wraz z pobraniem wycinków jelita grubego do badania histopatologicznego. Choroba uwidacznia się zwykle pomiędzy 20 a 40 rokiem życia.
W związku z tym, że zapalenia jelita grubego są schorzeniami obejmującymi istotny element układu pokarmowego z chorobą tą wiążą się nierzadko liczne powikłania. Może to być chociażby: ostre rozdęcie okrężnicy, zwężenie jelita, toksyczne rozdęcie okrężnicy, polipowatość zapalna czy nawet perforacja jelita. Możliwe są także powikłania pozajelitowe, a wśród nich: stłuszczenie wątroby, zapalenie stawów, a nawet zapalenie spojówek i rumień guzowaty.
Odróżnienie wrzodziejącego zapalenia jelita grubego od innych chorób jelit, jak np. mikroskopowe zapalenie jelita grubego
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego daje nierzadko podobne objawy, co inne choroby zapalne jelit. Dlatego też konieczna jest wnikliwa i dokładna diagnoza, aby określić z którym rodzajem zapalenia jelita grubego mamy do czynienia. do wykonania właściwej diagnozy konieczne jest badanie histopatologiczne z pobraniem do analizy wycinków jelita na badania laboratoryjne. Czasami lekarz może zlecić tomografię komputerową celem dokładniejszego zbadania jelit. Tomografia komputerowa uwidacznia całe jelito grube i pozwala na obszerną analizę jego stanu.
Oprócz wrzodziejącego zapalenia jelita grubego do schorzeń zapalnych jelit, z którymi czasami może być mylone wrzodziejące zapalenie jelita grubego zalicz się przede wszystkim:
-
niedokrwienne zapalenie jelita grubego
-
mikroskopowe zapalenie jelita grubego
-
rzekomobłoniaste zapalenie jelit
-
zespół jelita drażliwego
-
choroba Leśniowskiego - Crohna (to właśnie chorobę Leśniowskiego - Crohna najczęściej myli się z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego).
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego - objawy choroby
Jakie objawy występują u pacjentów w przebiegu choroby? Przede wszystkim dotyczą one dolnego odcinka przewodu pokarmowego, czego efektem jest uporczywa, nierzadko wodnista biegunka. We wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego bardzo często (zwłaszcza w zaostrzeniach choroby) w kale obecna jest domieszka krwi - szczególnie, jeśli choroba ciągnie się już przez dłuższy czas. Cechą charakterystyczną tego schorzenia jest występowanie okresów spokojnych (bez dotkliwych objawów) naprzemiennie z okresami zaostrzeń. W trakcie trwania tych drugich osoby chore skarżą się na bóle brzucha w dolnej, lewej części jamy brzusznej. Ból brzucha potrafi być bardzo dotkliwy i utrzymywać się przez dłuższy czas w fazie zaostrzenia objawów.
Mówiąc o wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego należy mieć na uwadze występowanie różnorodności dolegliwości. Wspomniana już obecność krwi w kale to jedno. Ale osoby takie, z racji upośledzenia procesów zachodzących w jelicie grubym mogą cierpieć na zaburzenia elektrolitowe i może towarzyszyć im spadek masy ciała (zwłaszcza przy ciężkim przebiegu choroby). Czasami może pojawić się także stan podgorączkowy (często z wymienionymi już wyżej bólami brzucha).
Osoby dotknięte tym schorzeniem zmagają się nierzadko także z innymi chorobami. Są to: zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, czy też stwardniające zapalenie dróg żółciowych.
Choroby zapalne jelit i ich przyczyna
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego nie ma jednej i tej samej przyczyny. Dokładna przyczyna tej choroby nie jest znana. Przyjmuje się, że w jej rozwoju udział ma patologiczny proces w jelicie grubym rozwoju stanu zapalnego, wywołany nieprawidłowym funkcjonowaniem układu immunologicznego. Obserwuje się dużą aktywację układu immunologicznego. Jego nadreaktywność sprawia, że organizm uznaje własne tkanki za obce i stara się je zwalczać poprzez wywoływanie stanu zapalnego w ich obrębie.
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego może mieć podłoże zarówno infekcyjne - w wyniku infekcji różnego rodzaju patogenami dochodzi do upośledzenia składu i ilości bakterii w jelicie grubym. Tzw. mikrobiota jelitowa odgrywa kluczową rolę w wielu procesach zachodzących w jelitach, dlatego też jej modyfikacja lub zniszczenie mogą być jednym z czynników ryzyka wystąpienia wrzodziejącego zapalenia jelita grubego.
Ogromną rolę odgrywają też czynniki genetyczne, gdyż prawdopodobieństwo pojawienia się tej choroby u dzieci rodziców chorych na wrzodziejącego zapalenia jelita grubego jest znacznie większe.
Jak wygląda leczenie farmakologiczne nieswoistych chorób zapalnych jelit?
Jeśli chodzi o leczenie wrzodziejącego zapalenia jelita grubego to należy zdać sobie sprawę z faktu, iż jest to leczenie przewlekłe. Stosuje się różnego rodzaju leki. Mogą to być np. leki immunosupresyjne. Stosowanie leków hamujących reakcję odpornościową ma na celu zmniejszenie przyczyny powstawania stanu zapalnego w obrębie całego jelita grubego. Oprócz tego typu leków stosuje się glikokortykosteroidy, leki przeciwzapalne (takie jak sulfasalazyna) a także coraz bardziej popularne leki biologiczne. Ważne jest, aby leczenie nie było przyjmowane tylko i wyłącznie w okresie zaostrzenia choroby, ale było to przewlekłe leczenie podtrzymujące - mówią o tym liczne wytyczne postępowania w przypadku zdiagnozowania wrzodziejącego zapalenia jelita grubego. Leków nie stosuje się zatem tylko i wyłącznie w okresie nasilenia objawów, ale przez cały czas.
W niektórych przypadkach konieczne może być leczenie chirurgiczne, czyli leczenie operacyjne. Decyduje o tym lekarz prowadzący daną osobę. Doraźnie pomóc mogą czasami leki przeciwbiegunkowe, czy też leki rozkurczowe (w przypadku uporczywych bólów brzucha). Warto też pamiętać o uzupełnianiu poziomu elektrolitów. Zalecana jest także suplementacja witaminą B12.
Czy możliwe jest całkowite wyleczenie i wygojenie błony śluzowej jelita grubego?
Odpowiedź na to pytanie brzmi - NIE. Wrzodziejące zapalenie jelita grubego jest chorobą przewlekłą i na chwilę obecną nie ma metody pozwalającej na całkowite wyleczenie. Stosowane leczenie ma na celu zapobieganie/zmniejszanie częstości pojawiania się zaostrzeń choroby. Pomóc w tym mogą dodatkowo niektóre modyfikacje stylu życia, jak chociażby dbałość o właściwą dietę. Pod odpowiednią dietą kryją się potrawy, które nie wywołują u danej osoby nieprzyjemnych dolegliwości. Przyjmuje się, że unikanie potraw mlecznych może przynieść ulgę sporej grupie chorych. Niemniej jednak warto to sprawdzić indywidualnie na sobie.
O autorze
mgr farm. Mateusz Jabłoński
Absolwent Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego na kierunku farmacja. Od ponad 12 lat nieprzerwanie pracuje w aptece ogólnodostępnej. Od ponad 7 lat piastuje stanowiska kierownika apteki. W swojej pracy kieruje się przede wszystkim dobrem pacjenta, dlatego też stara się uzmysławiać pacjentom, jak ważna jest świadoma i przemyślana farmakoterapia.
Poza pracą w aptece współpracuje z kilkoma branżowymi serwisami farmaceutycznymi, m.in. mgr.farm, aptekarz.pl, receptura.pl, gdzie przygotowuje i publikuje artykuły o tematyce farmaceutycznej i prozdrowotnej.
W czasie wolnym ceni sobie możliwość przebywania z rodziną, a w wolnych chwilach grywa w squasha.
« wróć