Ospa u dzieci w teorii ma tożsamy przebieg co ospa u dorosłych. Zwykle jednak u dzieci ospa ma łagodny przebieg. Niemniej to jest to choroba zakaźna, na którą zachoruje zdecydowana większość dzieci - zwykle w okolicach 3 do 5-go roku życia. Dlatego też większość dorosłych nie choruje na ospę wietrzną, gdyż przeszła ją w przeszłości. Jak wygląda ospa, jakie są objawy ospy wietrznej oraz jak wygląda leczenie ospy wietrznej?
Za objawy ospy wietrznej odpowiada wirus ospy wietrznej i półpaśca
Przyczyną zachorowania na ospę wietrzną jest dostanie się do organizmu wirusa ospy wietrznej, Varicella zoster virus VZV. Wirus pozostaje w organizmie przez całe życie, zwłaszcza w komórkach zwojowych korzeni grzbietowych w obrębie układu nerwowego. Dlatego też osoby, które przeszły ospę wietrzną posiadają zwykle trwałą odporność.
Ospa u dzieci to choroba wysoce zakaźna. Rozprzestrzenia się przede wszystkim drogą kropelkową, ale też poprzez bezpośredni kontakt ze zmianami skórnymi na ciele osoby chorej. Jak pokazują badania i praktyka - ospa potrafi rozprzestrzeniać się na kilkadziesiąt metrów - stąd nazwa ospa wietrzna. To, że ospa jest zwykle zarezerwowana dla małych dzieci nie oznacza, że nie mogą na nią zachorować osoby dorosłe. Dotyka też starszych dzieci, które we wczesnym dzieciństwie nie miały kontaktu z osobą zakażoną i nie przechorowały ospy wietrznej. Warto jednak mieć na uwadze to, że w okresie dzieciństwa choroba ma łagodniejszy przebieg. Zwiększone ryzyko ciężkiego przebiegu choroby występuje w okresie okołoporodowym, u osób dorosłych (też w postaci półpaśca), u osób z niedoborami odporności lub z upośledzoną odpornością, a także u dzieci z atopowym zapaleniem skóry. Szczególnie niebezpieczna jest ospa dla kobiet w ciąży, które nie przeszły wcześniej ospy. W odniesieniu do nich zaleca się jak najszybszy kontakt z lekarzem, który poda swoistą surowicę zawierającą przeciwciała skierowane przeciwko wirusowi ospy wietrznej. Najlepiej zrobić to na samym początku choroby.
Jaki jest przebieg choroby i co należy do najważniejszych objawów ospy wietrznej?
Przebieg choroby jest zwykle podobny u wszystkich, choć oczywiście występują pewne różnice osobnicze. Niemniej jednak tym, co najbardziej rzuca się w oczy i stanowi podstawę do rozpoznania ospy są zmiany skórne na praktycznie całym ciele. W przebiegu ospy wietrznej pojawia się zatem swędząca wysypka. Pojawia się ona zwłaszcza na tułowiu oraz na twarzy. Nie omija jednak także innych rejonów ciała. Można ją spotkać również na owłosionej skórze głowy, czy też na błonach śluzowych jamy ustnej - a nawet narządów płciowych. Wysypka na początku ma postać czerwonych plamek. Te z kolei stopniowo przekształcają się w grudki i pęcherzyki wypełnione bezbarwnym płynem. Zwykle po około tygodniu pęcherzyki zasychają i pojawiają się strupki. To ostatnia faza choroby, podczas której ryzyko zakażenia innych jest już znikome.
Przed wystąpieniem wysypki mogą pojawić się dodatkowo nietypowe, pierwsze objawy ospy, zwiastujące nadchodzące zmiany skórne. Chorzy skarżą się na złe samopoczucie, ból głowy, brak apetytu a także gorączkę. Ta ostatnia może dochodzić nawet do 40 stopni Celsjusza - zwłaszcza w odniesieniu do małych dzieci. Na szczęście trwa ona zwykle 1-2 dni, po czym samoistnie ustępuje zmianom na skórze, podobnie jak inne pierwsze jej objawy. Dalej jej przebieg to głównie zmiany na skórze.
Czasami ospie wietrznej towarzyszą powikłania ospy - jakie powikłania ma ospa wietrzna?
Ospa wietrzna, jak każda choroba może stwarzać ryzyko pewnych powikłań. Co prawda w kontekście ospy u dzieci ryzyko powikłań jest zwykle znikome, to w odniesieniu do osób dorosłych powikłania po ospie mogą być już poważne. Zalicza się do nich chociażby:
-
zapalenie płuc - jest najczęstszym powikłaniem ospy
-
zapalenie mięśnia sercowego
-
zapalenie mózgu
-
zapalenie opon mózgowo rdzeniowych
-
zapalenie móżdżku
-
zapalenie stawów
-
zapalenie wątroby
-
powikłania neurologiczne.
W związku z tym wskazane jest skonsultowanie przebiegu choroby z lekarzem - zwłaszcza, jeśli dolegliwości w trakcie trwania objawów nie zmniejszają się, a wręcz odwrotnie - nabierają na sile.
Leczenie ospy wietrznej - czy tylko leczenie objawowe?
Leczenie ospa wietrzna u dzieci to przede wszystkim leczenie objawowe. W przypadku gorączki podaje się leki przeciwgorączkowe. Warto w tym miejscu jednak zapamiętać, że w przebiegu ospy nie zaleca się stosowania ibuprofenu jako leku na gorączkę. Lekiem pierwszego wyboru jest w przypadku osób z ospą wietrzną paracetamol. Okazuje się bowiem, że ibuprofen może zwiększać ryzyko wtórnych nadkażeń bakteryjnych w obrębie zmian skórnych. To z kolei zwiększa prawdopodobieństwo pozostania blizn po krostach.
Przeciw ospie wietrznej stosuje się także acyklowir - lek przeciwwirusowy, który w postaci doustnej zawiesiny dla dzieci dostępny jest na receptę. Co prawda acyklowir nie działa typowo przeciwwirusowo, ale hamuje dalsze namnażanie się cząsteczek wirusa - dlatego też najlepiej, gdy zastosuje się go na możliwie wczesnym etapie choroby.
Na wysypkę skórną w ospie wietrznej stosuje się preparaty odkażające oraz produkty zmniejszające swędzenie skóry. Coraz częściej odradza się stosowania popularnych niegdyś papek i zawiesin, gdyż blokują one dostęp powietrza do pęcherzyków i sprzyjają rozwojowi w ich obrębie bakterii.
Ile trwa ospa wietrzna u dzieci?
Wirusem ospy wietrznej zakaża się szybko i łatwo. A ile trwa ospa wietrzna? Ile trwa choroba, w przebiegu której pojawiają się uciążliwe wykwity skórne? Otóż pierwsze objawy ospy wietrznej pojawiają się zwykle po 10 do nawet 21 dni od kontaktu z osobą chorą. Wynika to z tego, że okres wylęgania ospy wynosi zwykle 2 tygodnie, a czasami nawet 3 tygodnie. Kiedy trwa okres inkubacji wirusa chorzy zwykle nie odczuwają żadnych dolegliwości. Dopiero po około 10 dniach mogą pojawić się objawy zwiastujące ospę, czyli wspomniane wcześniej bóle głowy, obniżony apetyt, gorączka czy też gorsze samopoczucie. Od momentu pojawienia się pierwszej krostki do zaschnięcia ich i pojawienia się strupków upływa zwykle kilka - kilkanaście dni. W związku z tym dzieci chore na ospę potrzebują zwykle dwutygodniowej izolacji (od przedszkola, szkoły, itp.) aby móc wyzdrowieć i nie zarażać innych.
Profilaktyka ospy wietrznej i półpaśca
Jeśli chodzi o profilaktykę ospy wietrznej, to w naszym kraju dostępne są szczepienia ochronne. Szczepienie na ospę nie jest jednak obowiązkowe, przez co jest płatne i w związku z tym nie wszyscy rodzice się na nie decydują. Szczepienie można wykonać zwykle już po ukończeniu 9 miesiąca życia. Natomiast jeśli chodzi o osoby z obniżoną odpornością, u których najczęściej występują groźne powikłania po ospie powinny unikać osób chorych. Mogą one również się zaszczepić dostępnymi na rynku szczepionkami.
Ospa u dzieci - o czym powinna pamiętać osoba chora?
W momencie, kiedy Twoje dziecko zachorowało na ospę pamiętaj, że:
-
dzieci o obniżonej odporności mogą mieć cięższy przebieg choroby
-
przebywanie z osobą chorą w jednym pomieszczeniu wiąże się nawet z 90% pewnością zarażenia innych osób, które nie przeszły jeszcze ospy
-
na swędzące zmiany skórne stosuj dostępne w aptekach pianki chłodzące na skórę
-
w przypadku gorączki i bólu wybieraj paracetamol zamiast ibupforenu
-
dziecko nie zaraża w momencie przyschnięcia ostatniej krostki na ciele.
O autorze
mgr farm. Mateusz Jabłoński
Absolwent Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego na kierunku farmacja. Od ponad 12 lat nieprzerwanie pracuje w aptece ogólnodostępnej. Od ponad 7 lat piastuje stanowiska kierownika apteki. W swojej pracy kieruje się przede wszystkim dobrem pacjenta, dlatego też stara się uzmysławiać pacjentom, jak ważna jest świadoma i przemyślana farmakoterapia.
Poza pracą w aptece współpracuje z kilkoma branżowymi serwisami farmaceutycznymi, m.in. mgr.farm, aptekarz.pl, receptura.pl, gdzie przygotowuje i publikuje artykuły o tematyce farmaceutycznej i prozdrowotnej.
W czasie wolnym ceni sobie możliwość przebywania z rodziną, a w wolnych chwilach grywa w squasha.
« wróć