Wraz z wiekiem każdy z nas coraz bardziej naraża się na uszkodzenia chrząstki stawowej w obrębie stawów (zwłaszcza stawu kolanowego). Nic zatem dziwnego, że wiele osób zastanawia się, jak powinna wyglądać regeneracja stawów i odbudowa chrząstki stawowej, aby stawy przez wiele długich lat pełniły swoje funkcje w sposób prawidłowy i niezakłócony. W związku z tym, iż uszkodzeniu chrząstki stawowej sprzyja wiele różnorodnych czynników warto się także zastanowić jak przeciwdziałać negatywnym zmianom w obrębie stawów. No i co zrobić, jeśli konieczne jest leczenie w związku z ich chorobą? Zacznijmy jednak od początku... czym w ogóle jest chrząstka stawowa i jakie ma ograniczenia?
Chrząstka stawowa - do czego potrzebuje jej układ kostno stawowy? Czy jest podatna na uszkodzenia?
Stawy występują w organizmie na styku różnych kości. Są np. stawy kolanowe, stawy łokciowe, itp. Od zewnątrz stawy stabilizowane są przy pomocy więzadeł, które otaczają tzw. torebkę stawową. Torebka stawowa odpowiada z kolei za produkcję mazi stawowej, która pokrywa końce kości. Bezpośrednio na ich stykach znajdziemy tkankę chrzęstną (wspomnianą już właśnie chrząstkę stawową), która pełni funkcje ochronne względem kości i całego układu kostnego. Przede wszystkim zapobiega ścieraniu się ich podczas wykonywania przez nie ruchów, a w kontekście całej torebki stawowej i stawów - nadaje jej sprężystość i redukuje przeciążenia, jakie dotykają stawy i kości. Chrząstka stawowa zapewnia lepszą jakość życia, bo bez niej funkcjonowanie stawów byłoby niezwykle utrudnione. Komórki chrząstki stawowej pełnią też ważną funkcję, gdyż są niezbędne do syntezy kolagenu (kolagen typu II). Mogą jednak z czasem ulegać degeneracji (zarówno pod wpływem kontuzji, ale też wielu innych przyczyn) stąd zasadną wydaje się dbałość o stawy.
Jakie czynniki i dolegliwości mają wpływ na uszkodzenie chrząstki stawowej?
Z biegiem lat nie zawsze udaje się utrzymać dobrą kondycję chrząstki stawowej w obrębie różnych stawów w organizmie. Przede wszystkim strukturę chrząstki stawowej naruszają i uszkadzają mikrourazy w obrębie stawów, poważniejsze kontuzje (również te dawne) czy zbytnie obciążenie różnych stawów w wyniku wyczynowej lub niedostosowanej do możliwości aktywności fizycznej. Z drugiej strony stawom szkodzi także brak ruchu i zerowa aktywność fizyczna.
Poza tego typu czynnikami na strukturę ludzkiej chrząstki stawowej wpływ mają także różnorodne choroby stawów (przykładem może być negatywny wpływ choroby zwyrodnieniowej stawów, czy też zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa). W ich konsekwencji w chrząstce rozwija się stan zapalny, który w prostej drodze prowadzi do uszkodzenia chrząstki stawowej i upośledzenia produkcji mazi stawowej przez torebkę stawową.
Z uszkodzeniem chrząstki stawowej wiążą się dolegliwości bólowe, ale nie tylko...
Bezsprzecznie uszkodzenie chrząstki stawowej i obecny w tym miejscu stan zapalny to dla chorego przede wszystkim ból stawów. Najczęściej pojawia się on w kolanie (w stawach kolanowych), ze względu na największe obciążenia, jakim muszą sprostać stawy w tym obszarze ciała. Poza tym pacjenci narzekają na sztywność stawów (zwłaszcza poranną, tuż po przebudzeniu), a także uczucie przeskakiwania w stawie w związku z niedostatecznym jego nawilżeniem i poślizgiem kości. Cięższy przebieg tego typu schorzeń to nierzadko także obrzęk w stawie i w jego pobliżu.
Czy jest możliwa regeneracja chrząstki stawowej?
Czy można liczyć na samoczynną odbudowę chrząstki stawowej? Z tym może być ciężko, gdyż chrząstka stawowa nie jest zaopatrzona w naczynia krwionośne (przez co stopień, w jakim mogłaby otrzymywać z krwi niezbędne składniki odżywcze jest ograniczony) oraz w nerwy (przez co nie może komunikować organizmowi swoich potrzeb). Organizm może dostarczać jej potrzebne substancje niejako w sposób pośredni, tzn. za pomocą mazi stawowej lub z otaczających chrząstkę stawową komórek kości. W ten sposób można wspierać regenerację chrząstki stawowej przy pomocy substancji dostarczanych do organizmu z zewnątrz (dieta, suplementy). Warto jednak zdać sobie sprawę z tego, że najlepszym sposobem na umożliwienie regeneracji chrząstki stawowej jest jej odciążenie i unikanie czynników sprzyjających jej uszkodzeniom.
Co na odbudowę chrząstki stawowej i regenerację chrząstki stawowej? Suplementy diety a regeneracja chrząstki stawowej. Kiedy leczenie?
Dobrym rozwiązaniem i wsparciem dla stawów oraz chrząstki stawowej jest chondroityna, a dokładniej siarczan chondroityny. Jest on niezbędny dla stawów - wykazuje działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe, dzięki czemu w przypadku np. choroby zwyrodnieniowej stawów łagodzi jej przebieg (poprawia też ruchomość w stawie). Dobrym rozwiązaniem jest także kwas hialuronowy (hialuronian sodu). W aptekach dostępne są chociażby iniekcje dostawowe z kwasem hialuronowym. Związek ten wykazuje bardzo dobre właściwości nawilżające dla stawów.
W kontekście dbałości o stawy nie można też zapominać o witaminie C. Witamina C wspiera produkcję kolagenu, który jest niezbędnym składnikiem budulcowym stawów i chrząstki stawowej. Witaminę C można suplementować w postaci doustnych tabletek dostępnych w aptekach. Czasami występuje też razem w preparatach kolagenowych, zawierających hydrolizowany kolagen typu 2 (hydrolizowany łatwiej dąży do rozpuszczenia, przez co lepiej się wchłania). Komórki chrzęstne potrzebują zarówno jego, jak i witaminy C.
Jeśli suplementacja czy też leczenie nie przyniosą oczekiwanych efektów konieczna może być konsultacja ze specjalistą (lekarzem reumatologiem lub ewentualnie ortopedą).
Domowe sposoby dla dobrej kondycji stawów
Utrzymanie prawidłowej masy ciała znacząco zmniejsza obciążenie stawów! Jeśli chodzi o niefarmakologiczne metody wspierania stawów to bezsprzecznie konieczna (i to nie tylko w niektórych przypadkach, ale w większości przypadków) jest zmiana stylu życia. Należy pamiętać, że nadwaga i otyłość to problemy, które wywierają najbardziej negatywny wpływ na stawy. Nadmiar masy ciała przyczynia się do ich znacznego obciążenia, przez co szybciej się zużywają i ulegają częściej urazom. W tym kontekście ważne są zarówno ćwiczenia oraz zwiększenie aktywności fizycznej, jak i zadbanie o odpowiednio zbilansowaną dietę. W skład diety powinny wchodzić zwłaszcza kwasy tłuszczowe omega-3 (wykazują efekt przeciwzapalny na organizm). Zawiera je chociażby olej rzepakowy czy też ryby. Poza tym wśród składników spożywanych przez osoby chcące zadbać o stawy powinny znaleźć się także: imbir, glukozamina (najczęściej jest spożywana w postaci suplementów diety - zawierają ją także owoce morza).
O autorze
mgr farm. Mateusz Jabłoński
Absolwent Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego na kierunku farmacja. Od ponad 12 lat nieprzerwanie pracuje w aptece ogólnodostępnej. Od ponad 7 lat piastuje stanowiska kierownika apteki. W swojej pracy kieruje się przede wszystkim dobrem pacjenta, dlatego też stara się uzmysławiać pacjentom, jak ważna jest świadoma i przemyślana farmakoterapia.
Poza pracą w aptece współpracuje z kilkoma branżowymi serwisami farmaceutycznymi, m.in. mgr.farm, aptekarz.pl, receptura.pl, gdzie przygotowuje i publikuje artykuły o tematyce farmaceutycznej i prozdrowotnej.
W czasie wolnym ceni sobie możliwość przebywania z rodziną, a w wolnych chwilach grywa w squasha.
« wróć