Zdrowie jamy ustnej dziecka wbrew temu, co mogłoby się wydawać może mieć wpływ na jego zachowanie i samopoczucie. Przykładem sytuacji, kiedy zmiany w obrębie jamy ustnej wpływają na stan malucha jest chociażby pojawienie się pleśniawek u niemowląt. Pleśniawki w jamie ustnej to dolegliwość, która u małych dzieci pojawia się względnie często. Są jednak sposoby, aby w pewnym stopniu ograniczać ryzyko ich pojawienia się. Przede wszystkim należy pamiętać o tym, aby bezwzględnie dbać o higienę jamy ustnej dziecka. Co może być objawem pleśniawek, czyli zakażenia grzybiczego?
Pleśniawki u niemowlaka w jamie ustnej dziecka - co to właściwie jest?
Pleśniawki u niemowlaka to powszechna przypadłość niemowląt i dzieci (bardziej małych dzieci niż starszych dzieci). Pod względem czynnika odpowiedzialnego za ich rozwój pleśniawki to zakażenie grzybicze jamy ustnej, wywoływane w zdecydowanej większości przypadków przez drożdżaki rodzaju Candida albicans. Pleśniawki rozwijają się w jamie ustnej dziecka w różnych jej obszarach. Mogą dotykać różnych elementów śluzówki jamy ustnej, takich jak język, podniebienie lub też pojawiać się po wewnętrznej stronie policzków. Mogą występować pojedynczo lub w postaci większych rozmiarowo zmian na powierzchni nabłonka. A jak wyglądają pleśniawki?
W praktyce nie trudno rozpoznać pleśniawki u niemowlaka. Generalnie przyjmują one postać grudkowatych plamek. Te grudkowate plamki wyglądem i formą (strukturą) przypominają zsiadłe mleko, które w odróżnieniu od pokarmu pozostałego po karmieniu nie dają się łatwo usunąć z powierzchni języka lub też policzków. Wnętrze jamy ustnej może być pokryte jedną, a w sprzyjających okolicznościach dużo większą liczbą pleśniawek.
Objawy pleśniawek u niemowląt
Pleśniawki u niemowląt mogą dawać różnorodne objawy. Niemniej jednak tym, co powtarza się w większości przypadków jest dyskomfort u dziecka i mniej lub bardziej nasilone dolegliwości bólowe. Ból jamy ustnej to ten objaw, który może skutecznie utrudnić dziecku przyjmowanie pokarmu (np. mleka matki). Małe dzieci niekoniecznie poskarżą się, że coś je boli w gardle (starsze dzieci dużo łatwiej komunikują co dokładnie im dolega). Mimo to można u nich zauważyć, że coś im dolega. Niemowlęta komunikują to w postaci rozdrażnienia i niechęci do karmienia (brak apetytu). W przypadku pleśniawek pojawić się może także swędzenie w obrębie ust. Czasami występują też zaburzenia koncentracji. Pierwsze objawy natomiast, które zwykle dostrzec mogą rodzice to białe zmiany na nabłonku jamy ustnej lub języka. Jeśli nie da się ich usunąć np. za pomocą gazika, to znak, że mogą to być pleśniawki.
Przyczyny pojawiania się pleśniawek u niemowląt, czyli jak ważna jest higiena jamy ustnej
Wyjaśniliśmy już wcześniej, że źródłem zakażenia są przeważnie grzyby. Skąd one się biorą i co sprzyja ich namnażaniu się? Istotną rolę w tym względzie odgrywa nieprawidłowa higiena jamy ustnej, a już na pewno jej brak. Dziecko wkłada do buzi różne przedmioty, na których znajdować się mogą patogenne drobnoustroje. Dodatkowo grzyby z rodzaju Candida występują normalnie na skórze człowieka oraz chociażby na brodawkach sutkowych. A zatem brodawki sutkowe mogą być źródłem infekcji u dziecka. Oczywiście nie w każdym przypadku obecność w jamie ustnej drożdżaków Candida kończy się pojawieniem się pleśniawek. Pleśniawki u dzieci pojawiają się zwłaszcza wtedy, gdy układ odpornościowy dziecka nie działa wystarczająco efektywnie. Jeśli odporność dziecka jest na niskim poziomie - ryzyko pojawienia się pleśniawek znacząco wzrasta. Dlatego też, jeśli dziecko ssie zainfekowaną pierś matki i nie ma jeszcze dobrze rozwiniętej odporności - może to skończyć się pleśniawkami. Poza zainfekowaną piersią źródłem zakażenia może też być oblizany smoczek przez rodziców. Warto też wiedzieć, że obniżona odporność dziecka występuje u noworodków urodzonych przedwcześnie. Dziecko może także zakazić się grzybami Candida podczas porodu. Pleśniawkom sprzyja także ząbkowanie.
Ryzyko pleśniawek wzrasta także, kiedy ma miejsce częste stosowanie antybiotyków. Zaburzają one naturalną florę bakteryjną w jamie, co sprzyja rozrostowi grzybów. Dlatego też leczenie antybiotykami uznaje się za jedną z ważnych przyczyn pojawiania się pleśniawek.
Jak wygląda leczenie pleśniawek i co się na pleśniawki stosuje? Prawidłowa higiena jamy ustnej przede wszystkim!
Wszyscy wiedzą, że lepiej zapobiegać pleśniawkom niż je leczyć. Jeśli jednak leczenie pleśniawek jest konieczne niezbędne może być zastosowanie odpowiednich leków lub preparatów dostępnych w aptece. Lekami stosowanymi w terapii pleśniawek są leki przeciwgrzybicze. W przypadku poważniejszych zmian konieczna może być wizyta u lekarza celem przepisania leku na receptę w postaci zawiesin. W lżejszych przypadkach w aptekach dostępne są preparaty do pędzlowania jamy ustnej - w formie płynu lub w formie żelu. Preparaty nakłada się na zmienione chorobowo miejsca, co zapobiega zdolnościom rozmnażania grzybów. Ważne, aby pamiętać, że przedwczesne odstawienie leku (zwłaszcza leku przeciwgrzybiczego) może zakończyć się niepowodzeniem terapii. Poza tym istotna jest higiena jamy ustnej. Pleśniawki nie zawsze wymagają leczenia, niemniej jednak leczone mogą szybciej zniknąć, a poza tym spada też ryzyko ponownego ich pojawienia się. Proces leczenia należy jednak prowadzić nieprzerwanie przez wymagany czas, aby jego skuteczność była wystarczająca.
Domowe sposoby na pleśniawki - ogromna rola właściwej higieny jamy ustnej!
W ramach domowych sposobów zastosować można m.in. preparaty ziołowe w postaci roztworów do płukania jamy ustnej naparami ziołowymi. Płukanie jamy ustnej można przeprowadzić np. za pomocą naparu z rumianku. Nie zaleca się używać u małych dzieci wody utlenionej do płukania jamy ustnej. Poza tym ogromny nacisk należy kłaść na odpowiedni poziom higieny jamy ustnej i dokładne czyszczenie ust po skończonym karmieniu. Dotyczy to także starszych dzieci.
Na co z kolei należy zwrócić uwagę w profilaktyce pleśniawek? Nie należy zapominać o konieczności regularnego szczotkowania zębów u dziecka aby uniknąć zakażenia. Język z resztkami mleka stanowi potencjalne pole do namnażania się grzybów (w jamie ustnej panuje wilgoć i ciepło). Warto tych zachowań uczyć dzieci już od najmłodszych lat. Inne sposoby zapobiegania pleśniawkom to chociażby przechowywanie smoczków we właściwy sposób, aby zapewnić im jak największą czystość, a najlepiej sterylność w przypadku noworodków. Zapobieganie pleśniawkom to także tego typu sposoby jak fakt, aby przemywać pierś przed każdym karmieniem. Czynności karmienia dziecka powinny odbywać się w możliwie higienicznych warunkach. Pamiętaj, aby unikać zrywania powierzchni pleśniawki, gdyż pod nią znajduje się podrażniona śluzówka, a odkrycie jej zwiększa ryzyko zakażenia rany.
Jakie konsekwencje mogą mieć pleśniawki u niemowląt? Do jakich negatywnych skutków zdrowotnych mogą prowadzić?
Wiesz już jak wyglądają pleśniawki u niemowlaka, jak można je leczyć i jakie są znane domowe sposoby radzenia sobie z nimi. A czy wiesz, jakie ewentualne konsekwencje mogą mieć mocno rozwinięte i nieleczone pleśniawki u niemowląt? Jedną z nich jest chociażby możliwość zakażenia innych elementów przewodu pokarmowego. Chodzi np. o dalsze części przewodu pokarmowego. W przewodzie pokarmowym może dojść do zainfekowania innych struktur tego układu. Poza tym w kontekście zdrowia dziecka konsekwencją w dalszych latach życia mogą być chociażby choroby reumatyczne, wynikające z utrzymującego się w jamie ustnej stanu zapalnego.
W niektórych przypadkach u najmłodszych dzieci pleśniawki mogą powracać
Stany obniżonej odporności lub po prostu brak wystarczającego poziomu odporności w związku z dopiero co kształtującym się układem odpornościowym sprawia, że pleśniawki u dzieci mogą często nawracać - zwłaszcza w trakcie ząbkowania (kiedy dziecko wkłada do buzi różne przedmioty). Warto w tym czasie wyjątkowo szczególnie prawidłowo dbać o higienę w ustach malucha. Poza tym w przypadku ssania piersi należy dbać też o higienę brodawek sutkowych.
O autorze
mgr farm. Mateusz Jabłoński
Absolwent Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego na kierunku farmacja. Od ponad 12 lat nieprzerwanie pracuje w aptece ogólnodostępnej. Od ponad 7 lat piastuje stanowiska kierownika apteki. W swojej pracy kieruje się przede wszystkim dobrem pacjenta, dlatego też stara się uzmysławiać pacjentom, jak ważna jest świadoma i przemyślana farmakoterapia.
Poza pracą w aptece współpracuje z kilkoma branżowymi serwisami farmaceutycznymi, m.in. mgr.farm, aptekarz.pl, receptura.pl, gdzie przygotowuje i publikuje artykuły o tematyce farmaceutycznej i prozdrowotnej.
W czasie wolnym ceni sobie możliwość przebywania z rodziną, a w wolnych chwilach grywa w squasha.
« wróć