Odparzenia skóry u dziecka to bardzo powszechne zjawisko. Odparzenia u niemowląt powstają zarówno z różnych powodów, jak i w różnych miejscach. Najczęściej wymieniane są odparzenia pieluszkowe (czyli zwykle odparzenia pupy i okolicach intymnych skóry dziecka). W praktyce pojawiają się także inne odparzenia u niemowląt, a ryzyko podrażnień rośnie wraz ze spadkiem dbałości o higienę dziecka. Czym charakteryzuje się odparzenie pieluszkowe? Czy można mu jakoś zapobiec? Jakie są przyczyny odparzeń? No i jak sobie z nimi poradzić, jeśli już się pojawią? W poniższym artykule znajdziesz wiele praktycznych wskazówek dla rodziców niemowląt i małych dzieci.
Czym są odparzenia i jak wyglądają odparzenia u niemowląt?
Odparzeniem nazywamy stan zapalny skóry dziecka, który powstaje na skutek działania niekorzystnych czynników zewnętrznych. Skóra malucha jest niezwykle delikatna, dlatego też ryzyko zmian skórnych (zwłaszcza w pierwszych miesiącach życia) jest dość wysokie. U niemowląt wystąpić może kilka rodzajów odparzeń. Odparzenia u niemowlaka dotyczyć mogą fałdów skórnych, okolic pod pachami, pachwin, skóry pod kolanami, szyi niemowlaka czy też okolic intymnych. Ryzyko wystąpienia odparzeń (zwłaszcza jeśli chodzi o odparzenia pieluszkowe) jest największe u niemowląt i wprost uzależnione jest od dbałości o ich skórę.
Objawy odparzeń to przede wszystkim efekt tego, że na skórze dziecka pojawił się stan zapalny. Stany zapalne wywołane są reakcją skóry na kontakt z substancjami drażniącymi skórę. W miejscu odparzeń u małych dzieci powstaje zaczerwienienie skóry. Skóra niemowlęcia jest bardziej podatna w tych miejscach na otarcia i ulega wysuszeniu. Mogą pojawiać się krostki i pęcherzyki. Zmianom tym towarzyszy nierzadko ból i duży dyskomfort.
Odparzenia pieluszkowe - pieluszkowe zapalenie skóry
Odparzenie pieluszkowe zaliczane jest do najczęstszych dermatoz skórnych u dzieci. Skóra dziecka pod pieluszką podlega wpływowi wielu niekorzystnych czynników. Po pierwsze ma tam miejsce nadmierne pocenie się, co stwarza wilgotne warunki, sprzyjające podrażnieniom. Po drugie - na pupę dziecka oddziałuje bezustannie mocz i co gorsza kał, co wprost inicjuje niekorzystne zmiany skórne. Brak dostępu powietrza sprawia, że ciało dziecka jest bardzo podatne na wszelkiego rodzaju czynniki zewnętrzne. Czynnikami zewnętrznymi, które mogą powodować zaczerwienienia i sprzyjać odparzeniom mogą być związki alergizujące, składniki kosmetyków lub też środki piorące.
Brak reakcji na początkowe zmiany skórne może w krótkim czasie (w zaledwie w kilkanaście godzin) sprawić, że zwykłe odparzenie pieluszkowe zmieni się w pieluszkowe zapalenie skóry. Stan ten obejmuje odparzenia pupy, podczas których na pupie niemowlaka mogą pojawić się zmiany w postaci pęcherzy wypełnionych płynem surowiczym, skóra dziecka staje się bardziej zaczerwieniona, a dodatkowo może pojawić się podwyższona temperatura ciała.
Warto wiedzieć - odparzenia u noworodka - czym spowodowane są tego typu podrażnienia u maluszka?
Podrażnienia na skórze u maluszka zwykle wynikają z zaniedbania jeśli chodzi o kwestię regularnej i częstej zmiany pieluchy. Rzadkie zmienianie pieluszki sprzyja powstawaniu na powierzchni skóry niechcianych podrażnień, gdyż powstaje tam wilgotne i beztlenowe środowisko, co znacząco zwiększa ryzyko wystąpienia stanu zapalnego. Czynnikiem, który również sprzyja odparzeniom jest rzadkie mycie dziecka - zwłaszcza okolic pupy i miejsc intymnych (w szczególności po wypróżnieniu się) oraz w pachwinach. Dbałość o właściwą higienę niemowląt to podstawa profilaktyki odparzeń. Z odparzeniami częściej będziemy mieć do czynienia w okresie letnim, kiedy skóra łatwiej się poci i ma wyższą temperaturę w związku z upałami.
Niestety - nieraz nawet przy częstej zmianie pieluszki może pojawić się odparzenie. Jego przyczyną może być chociażby biegunka (najczęściej podczas przyjmowania antybiotyku przez dziecko). Tego typu wypróżnienia, z racji swojej formy i częstotliwości odznaczają się wysoką zdolnością wywoływania odparzeń. Dodatkowo brak regularnej zmiany pieluszki sprzyja namnażaniu bakterii i grzybów, co przyczyni się do dalszego rozwoju pieluszkowego zapalenia skóry.
Profilaktyka odparzeń - jak na własną rękę im przeciwdziałać? Domowe sposoby na odparzenia u niemowląt
Aby uniknąć odparzenia u niemowlaka dziecko powinno być regularnie myte (zwłaszcza po każdym wypróżnieniu). Dziecko należy myć specjalnymi chusteczkami dla niemowlaka lub za pomocą przegotowanej, ciepłej wody i gazika. Warto sięgnąć po te metody, tym bardziej, że nie wymagają one od nas zbyt dużych nakładów pracy i pieniędzy. Kwestią, o którą należy zadbać bezwzględnie jest dobór odpowiedniej, nieuczulającej pieluszki. Istotna jest również jej regularna i częsta zmiana, aby zapobiec powstaniu odparzenia.
Zapobieganie polegać może także na doborze właściwych preparatów do mycia i pielęgnacji skóry. Odpowiedni środek do mycia powinien być pozbawiony substancji drażniących skórę. Powinien działać na skórę kojąco i łagodząco - zwłaszcza w kontekście noworodków. Należy też unikać zbyt częstego i zbyt intensywnego stosowania zasypki do pupy. Zbyt duża jej ilość tylko dodatkowo utrudnia skórze oddychanie i może zwiększać ryzyko podrażnień.
Leczenie odparzeń, czyli co niweluje stany zapalne i przyspiesza gojenie?
Leczenie odparzeń musi przede wszystkim złagodzić stan zapalny i wspomóc regenerację skóry, która w wyniku podrażnienia uległa uszkodzeniu. Właściwości łagodzące charakteryzują chociażby alantoinę i d pantenol. Związki te łagodzą podrażnienia, regenerują naskórek oraz zwiększają stopień nawilżenia skóry niemowlaka. Po alantoinę warto sięgać także w ramach profilaktyki odparzeń na pupie niemowlaka.
Zastosowanie znajdują także preparaty na skórę, zawierające lanolinę. Warto stosować maści na odparzenia z lanoliną pod pieluszkę, co pozwoli osłonić skórę przed działaniem czynników szkodliwych. Pod pieluszkę stosowana może być także zasypka zawierająca tlenek cynku, który ma za zadanie osuszyć zbyt wilgotną powierzchnię skóry dziecka. Odparzona skóra powstaje bowiem zwykle na skutek zbyt wilgotnego środowiska pod pieluszką.
Kiedy konieczny będzie kontakt rodziców z lekarzem pediatrą?
W niektórych sytuacjach konieczne może być zasięgnięcie opinii i porady lekarza pediatry. Odparzenia, pomimo że nie są sytuacją zagrażającą życiu dziecka, to nieleczone lub leczone nieskutecznie mogą wywoływać naprawdę bolesne dolegliwości, prowadząc czasami do powstania w obrębie zmienionej chorobowo skóry infekcji bakteryjnej lub grzybiczej. W przypadku pojawienia się zakażenia lekarz może zdecydować o włączeniu leków na receptę o działaniu przeciwgrzybiczym lub preparatu, który działa antyseptycznie.
Domowe sposoby na odparzenia u niemowląt
Na początku zacznij od przygotowania kąpieli z dodatkiem emolientów, które nawilżą skórę dziecka. Po kąpieli dokładnie osusz skórę dziecka - zwłaszcza okolice pod pieluchą, aby zapobiec powstawaniu wilgotnego środowiska. Przed założeniem pieluszki zastosuj na skórę maści na odparzenia - na bazie alantoiny, d pantenolu lub lanoliny. Pamiętaj, że zbyt rzadkie zmienianie pieluch sprzyja powstawaniu podrażnień.
Domowym sposobem na odparzenia jest także stosowanie mąki ziemniaczanej na zaczerwienioną skórę, która w naturalny sposób osusza podrażnione miejsca. U takiego dziecka jego skóra będzie wówczas mniej podatna na szkodliwy wpływ takich czynników jak mocz czy kał. Warto o tym pamiętać i starać się przeciwdziałać odparzeniom, które w niektórych przypadkach długo leczy się. Odparzenia u niemowląt to coś, czemu nie można w 100% zapobiec, ale można skutecznie zmniejszać ryzyko ich pojawienia się. Odparzenia pieluszkowe zanikają naturalnie w momencie odpampersowania.
O autorze
mgr farm. Mateusz Jabłoński
Absolwent Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego na kierunku farmacja. Od ponad 12 lat nieprzerwanie pracuje w aptece ogólnodostępnej. Od ponad 7 lat piastuje stanowiska kierownika apteki. W swojej pracy kieruje się przede wszystkim dobrem pacjenta, dlatego też stara się uzmysławiać pacjentom, jak ważna jest świadoma i przemyślana farmakoterapia.
Poza pracą w aptece współpracuje z kilkoma branżowymi serwisami farmaceutycznymi, m.in. mgr.farm, aptekarz.pl, receptura.pl, gdzie przygotowuje i publikuje artykuły o tematyce farmaceutycznej i prozdrowotnej.
W czasie wolnym ceni sobie możliwość przebywania z rodziną, a w wolnych chwilach grywa w squasha.
« wróć