W okresie ciąży, zwłaszcza w pierwszym trymestrze ciąży ma miejsce zwiększone zapotrzebowanie organizmu na składniki odżywcze. Wszystko to dla prawidłowego rozwoju dziecka. Jakie witaminy w ciąży powinny zatem stosować kobiety ciężarne, aby zagwarantować prawidłowy przebieg ciąży? Czy stosowanie samego kwasu foliowego wystarczy dla kobiet w ciąży?
W organizmie kobiety ciężarnej zachodzą duże zmiany
Ciąża to szczególny okres w życiu każdej kobiety. Oczekiwanie na narodziny dziecka to jednocześnie także czas, kiedy w organizmie matki potrzeba jest znacznie więcej składników mineralnych i witamin. Te niezbędne składniki budulcowe muszą pokryć wzrost zapotrzebowania, który u kobiet ciężarnych jest czymś normalnym - wszak organizm matki musi zapewnić wszystko, co niezbędne dla potomka, aby zagwarantować prawidłowy rozwój dziecka.
W przypadku kobiet ciężarnych rekomendowana jest zatem zbilansowana dieta, która będzie uwzględniała wszystkie niezbędne składniki odżywcze. Ma to na celu nie tylko dbałość o wystarczającą ich ilość dla dziecka, ale też uniknięcie zbyt niskiej masy urodzeniowej dziecka czy też porodu przedwczesnego. Na jakie witaminy w ciąży zwiększa się zatem zapotrzebowanie? Co polecić dla kobiet w ciąży, a co dla kobiet planujących ciążę?
Bezwzględnie kwas foliowy - zwłaszcza w I trymestrze i przed planowaną ciążą
Kwas foliowy to tak naprawdę witamina B9. Kwas foliowy, jak większość witamin nie jest produkowany w organizmie, dlatego musi być dostarczony z zewnątrz - najlepiej, jeśli jest to prawidłowa dieta. Niestety nie zawsze udaje się to zrobić. Dlatego też trzeba go dodatkowo suplementować. Tylko dlaczego suplementacja kwasu foliowego jest tak ważna? Okazuje się bowiem, że niedobór kwasu foliowego znacząco zwiększa ryzyko wad układu nerwowego dziecka. Niedobór właśnie kwasu foliowego przyczynia się do tzw. wad cewy nerwowej i zwiększa ryzyko poronienia. Jego suplementację należy rozważyć już na etapie planowania ciąży, aby już od momentu poczęcia jego ilość w organizmie była na wystarczającym poziomie.
Kwas foliowy i jego suplementacja jest zgodny z rekomendacjami polskiego towarzystwa ginekologów. Co prawda najlepszym rozwiązaniem byłoby naturalne przyjmowanie go w zbilansowanej diecie, niestety jego wchłanianie z pokarmów jest nierzadko na niskim poziomie. Dlatego też rekomenduje się przyjmować kwas foliowy u kobiet w ciąży w dawce 0,4mg/dzień - zwłaszcza w pierwszym trymestrze ciąży i w okresie jej planowania, aby maksymalnie zmniejszyć ryzyko pojawienia się wad układu nerwowego i przedwczesnego porodu.
Witaminy w ciąży - nieoceniona witamina D
U kobiet w ciąży wzrasta także zapotrzebowanie na witaminę D. Podobnie jak na kwas foliowy, tak w ciąży zapotrzebowanie na witaminę D powinno być uwzględnione jeszcze przed momentem zapłodnienia. Dzieje się tak dlatego, że w naszej szerokości geograficznej ilość witaminy D jest u zdecydowanej większości społeczeństwa zbyt niska. Niedobór witaminy D może zwiększać ryzyko porodu przedwczesnego, a także być przyczyną niskiej masy urodzeniowej dziecka. Witamina D wpływa też pozytywnie na wzrost kości u dziecka, wspomaga jego i matki odporność organizmu (usprawnia działanie układu odpornościowego), a także redukuje ryzyko cukrzycy ciążowej. Jej niedobór jest zatem mocno przeciwwskazany.
Suplementy diety w okresie ciąży powinny zawierać według aktualnych wytycznych 2.000 jednostek witaminy D. Warto zwrócić uwagę, czy Twój suplement diety ją posiada. Witamina D3 powinna być uzupełniania przez cały okres trwania ciąży - także u kobiet karmiących piersią. Witaminę to zawierają także produkty mleczne.
Kwasy tłuszczowe w okresie ciąży - kwas DHA
Aktualne rekomendacje polskiego towarzystwa ginekologów w zakresie stosowania witamin w ciąży zalecają także uzupełnianie ilości kwasów DHA. Kwasy DHA to kwasy tłuszczowe, które są szczególnie przydatne w kwestii prawidłowego rozwoju układu nerwowego dziecka - szczególnie jeśli chodzi o funkcje poznawcze. Suplementacja kwasów DHA powinna być prowadzona zwłaszcza w II i III trymestrze ciąży. Kwasy omega 3 (bo do nich należy kwas DHA) chronią także przed przedwczesnym porodem. W związku z tym suplementacja kwasami DHA również zalecana jest przez PTG.
W ciąży zapotrzebowanie rośnie też na żelazo
Niedobór żelaza pojawia się zwykle w drugim trymestrze. To wtedy warto zwrócić szczególną uwagę na takie symptomy, jak łatwiejsze męczenie się i osłabienie organizmu. Wynika to z faktu, że żelazo odgrywa istotną rolę w procesach krwiotwórczych u matki i dziecka. A zatem jego niedobór to problem i dla kobiety i dla płodu. W przebiegu ciąży to właśnie drugi trymestr jest takim punktem kluczowym dla zapotrzebowania na żelazo. Zbilansowana dieta powinna zapewniać jego wystarczające ilości. Niestety kobiety ciężarne, będące na diecie wegetariańskiej mogą cierpieć na niedobory żelaza, a to zwiększa też ryzyko porodu przedwczesnego.
Zapotrzebowanie na żelazo wzrasta w ciąży z 15 do nawet 22mg/dzień. Aby zwiększyć wchłanianie żelaza z suplementów diety oraz z pokarmu warto je przyjmować w towarzystwie witaminy C. Witamina C ułatwia przyswajanie żelaza, a dodatkowo wzmacnia naczynia krwionośne (np. podawana z rutozydem).
Składniki mineralne w ciąży to także jod
Kiedy zastanawiamy się, jakie w ciąży witaminy powinno się przyjmować - nie należy zapominać o składnikach mineralnych, takich jak jod. Jod jest ważny chociażby z punktu widzenia układu nerwowego, ale też z racji zapobiegania niedoczynności tarczycy. Jod powinien być przyjmowany już w pierwszych tygodniach ciąży, a także w okresie laktacji. Zapotrzebowanie na ten pierwiastek w ciąży zwiększa się do 200-250µg/dzień, dlatego też witaminy dla kobiet w ciąży powinny zawierać w swoim składzie jod.
O zapas których składników odżywczych warto jeszcze zadbać?
Okazuje się, że duże znaczenie ma nie tylko odpowiednia ilość DHA, kwasu foliowego czy też jodu, ale też w ciąży warto zadbać o magnez i witaminę E. Magnez to minerał, którego zbyt mała ilość może wywoływać skurcze mięśni. W związku z faktem, że w ciąży zapotrzebowanie na wszystkie składniki rośnie, to i jednocześnie rośnie też na magnez.
Witamina E z kolei to silny przeciwutleniacz i antyoksydant. W ciąży wskazane jest, aby witamina E chroniła nowopowstające komórki płodu przed wolnymi rodnikami. Poza tym witamina E dobrze działa na skórę.
Suplementacja witamin w ciąży - jak wybrać witaminy odpowiednie dla mnie i dziecka?
Wybór preparatu witaminowego w ciąży to nierzadko duże wyzwanie. Niemniej jednak warto wybierać witaminy dla kobiet w ciąży, których skład będzie zgodny z wytycznymi Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego. Warto też mieć na uwadze, że każdy trymestr witaminy potrzebuje nieco inne. Bez wątpienia jednak suplement diety dla kobiet w ciąży powinien zawierać odpowiednią ilość kwasu foliowego, jodu, kwasów omega 3, żelaza i witaminy D3.
Pamiętaj dodatkowo, że leki przeciwpadaczkowe mogą zaburzać normalny i prawidłowy rozwój płodu, przyczyniając się jednocześnie do niechcianych wad rozwojowych.
O autorze
mgr farm. Mateusz Jabłoński
Absolwent Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego na kierunku farmacja. Od ponad 12 lat nieprzerwanie pracuje w aptece ogólnodostępnej. Od ponad 7 lat piastuje stanowiska kierownika apteki. W swojej pracy kieruje się przede wszystkim dobrem pacjenta, dlatego też stara się uzmysławiać pacjentom, jak ważna jest świadoma i przemyślana farmakoterapia.
Poza pracą w aptece współpracuje z kilkoma branżowymi serwisami farmaceutycznymi, m.in. mgr.farm, aptekarz.pl, receptura.pl, gdzie przygotowuje i publikuje artykuły o tematyce farmaceutycznej i prozdrowotnej.
W czasie wolnym ceni sobie możliwość przebywania z rodziną, a w wolnych chwilach grywa w squasha.
« wróć