Wszawica jest chorobą pasożytniczą wywołaną przez nic innego jak wszy. Choć zwykle dotyczy owłosionej skóry głowy, to pojawia się także w innych miejscach, np. w obrębie owłosienia łonowego. Wyróżniamy zatem kilka gatunków wszy. Bezsprzecznie wszawica u dzieci należy do najczęściej występujących chorób pasożytniczych i wbrew pozorom bardzo często nie ma związku z brakiem higieny czy sytuacją materialną danej rodziny. Na samym początku należy wspomnieć, że bardzo ważna jest profilaktyka wszawicy. Z tego artykułu dowiesz się, czym jest wszawica, czym różnią się wszy i gnidy oraz jak wygląda leczenie i zapobieganie wszawicy.
Wszawica głowowa - jak wyglądają wszy?
Wesz ludzka (Pediculus humanus) to niewielki pasożyt, bytujący najczęściej na owłosionej skórze głowy. Dorosłe wszy osiągają rozmiary około 2-3mm, stąd czasami niezwykle trudno dojrzeć je podczas codziennych czynności higienicznych. Wszy bytują na skórze lub w bardzo bliskiej odległości od niej - najczęściej spotkać je można u nasady włosów, gdzie posiadają odpowiednią wilgotność i idealne warunki cieplne, a ich jaja mogę spokojnie dojrzewać.
Wesz ludzka przechodzi przez kilka stadiów rozwojowych. Jaja wszy to pierwsze stadium. To z nich wylęgają się dojrzewające osobniki (nimfy), aby na końcu przeobrazić się w dorosłe wszy. Tylko obecność dorosłych wszy jest potwierdzeniem zakażenia wszawicą głowową. Bardzo częsty problem to obecność na włosach gnid. Wszy i gnidy to wbrew pozorom dwie różne formy. Gnidy to pozostałości po jajach wszy, które nawet przez kilka miesięcy mogą być przytwierdzone do włosów, co nierzadko mylnie odbierane jest jako kolejne zakażenie.
Charakterystycznym objawem wszawicy jest swędzenie skóry, czyli jak wygląda wszawica
Wszawica głowowa to choroba pasożytnicza, która przy pierwszym zakażeniu może nawet nie dawać żadnych objawów. Nierzadko to przypadek sprawia, że udaje się zauważyć wszy i gnidy na włosach. Bardzo często mówi się, że najbardziej rozpowszechnionym objawem wszawicy jest uporczywy świąd. To prawda, jest on obecny, ale zwykle dopiero po kilku tygodniach od zakażenia. Dopiero przy ponownym zakażeniu uporczywe swędzenie może pojawić się już po 2-3 dniach.
Jakie się jeszcze objawy wszawicy głowowej? W przypadku wszawicy głowowej z uporczywym świądem może dojść do powstawania ran i zadrapań na skórze głowy, co skutkować może ewentualnymi nadkażeniami i koniecznością zastosowania preparatu dedykowanego na zakażenia bakteryjne. Niemniej jednak, aby rozpoznać wszawicę, najlepiej jest, dokładnie obserwować włosy dziecka i skórę głowy.
Objawy wszawicy - gdzie szukać, aby znaleźć wszy głowowe?
Wszy bytują najczęściej na skórze i u nasady włosów w okolicy zausznej oraz w okolicy potylicznej - tj. w tylnej części głowy i w okolicy karku. To tam zwykle najłatwiej i najczęściej można je spotkać. Wynika to z faktu, że w tych okolicach jest względnie ciepło, a pasożyty mogą przez długi czas pozostawać niezauważalne. Dlatego tak ważne są prawidłowe nawyki higieniczne, a przede wszystkim rozczesywanie i regularne szczotkowanie włosów oraz mycie włosów dziecka. Tym bardziej, jeśli uczęszcza ono do przedszkola lub żłobka.
Skąd się biorą wszy ludzkie? Pamiętaj o dużych skupiskach ludzi! Nawet z najbliższego otoczenia! Uwaga na pluszowe zabawki!
Przyczyną choroby, jaką jest wszawica, jest wesz ludzka. Natomiast przyczyną zakażenia jest bezpośredni kontakt z osobą zakażoną, co w prostej drodze powoduje wszawicę u drugiej osoby. Chodzi tu przede wszystkim o bliski kontakt, a taki ma zwykle miejsce w licznych skupiskach ludzi, zwłaszcza małych dzieci, gdzie wszawica rozprzestrzenia się bardzo szybko. Dlatego też to właśnie u dzieci dochodzi najczęściej do zakażenia, bo przebywają one w licznych grupach, w małych pomieszczeniach w przedszkolu, gdzie o bliski kontakt wcale nietrudno.
Rzadko, choć nie jest to niemożliwe, może dojść do zakażenia przez kontakt z ręcznikiem, zabawką używaną przez dziecko czy też szczotkę do włosów. Należy mieć to na uwadze i w przypadku stwierdzenia wszawicy lub jej podejrzenia powinno się wyprać dziecięce zabawki pluszowe, przeprowadzić dezynfekcję szczotek do włosów oraz wyprać ręczniki i pościel. Wystarczy zastosować do prania temperaturę w okolicach 50 stopni, co już powinno przyczynić się do likwidacji pasożytów. Nie powinno się także współdzielić nakryć głowy i akcesoriów higienicznych z osobą zakażoną.
Wszawica leczenie - czy całkowite wyleczenie jest możliwe? Jak przeprowadzić leczenie wszawicy?
W dzisiejszych czasach nie trzeba już sięgać po tak drastyczne środki jak całkowite obcinanie włosów, co jeszcze nie tak dawno było na porządku dziennym. Obecnie leczenie wszawicy preparatami owadobójczymi gwarantuje dużą skuteczność leczenia i zwykle nie wymaga konsultacji lekarskiej. Jedynie w przypadku, gdy istnieją wątpliwości diagnostyczne, gdy pojawia się powiększenie węzłów chłonnych lub gdy leczenie wszawicy nie daje rezultatów, należy zgłosić się do lekarza po poradę.
Spośród dostępnych preparatów w aptekach wybierać można pomiędzy tymi zawierającymi permetrynę lub dimetikon. Ten drugi okazuje się mieć nieco większą skuteczność. Niemniej jednak w przypadku, gdy okaże się nieskuteczny w leczeniu wszawicy, warto zastosować odpowiedni preparat z pierwszą substancją. Zwykle mają one formę szamponu do mycia włosów, a ich umycie powinno też polegać na wyczesywaniu wszy gęstym grzebieniem. Niektóre produkty zawierają także olejki eteryczne, które jednak częściej stosowane są jako profilaktyka wszawicy.
Ochrona włosów przeciw wszawicy, czyli jak zapobiegać wszawicy głowowej
Wszawicę głowową wywołują wszy bytujące w obrębie skóry głowy. Najprostszym sposobem jest unikanie większych skupisk ludzkich, jednak praktyka pokazuje, że bardzo często jest to po prostu niemożliwe. Dlatego też podstawę profilaktyki stanowią regularne zabiegi i nawyki higieniczne, mające na celu obserwację włosów i ewentualnie szybie zauważenie wszy.
Wszy u dziecka na pierwszy rzut oka mogą przerażać, ale wcześnie zauważone zakażenia pozwala łatwo pozbyć się wszy przy zastosowaniu preparatu dedykowanego tej chorobie. W związku z tym już od najmłodszych lat zadbaj o regularne mycie włosów i regularne ich szczotkowanie. Wszy i gnidy są wówczas łatwiejsze do zauważenia i usunięcia.
Aby zabezpieczyć dodatkowo włosy dziecka przed zakażeniem, można stosować spraye ochronne, których zadaniem jest przeciwdziałanie zakażeniu przez wszy. Spraye bardzo często zawierają olejki eteryczne, które mają za zadanie odstraszać wszy i stwarzać im warunki niesprzyjające rozwojowi na skórze w obrębie głowy.
Wszawica łonowa i wszawica odzieżowa
W przypadku wszawicy łonowej pasożytem odpowiedzialnym za jej pojawienie się jest wesz łonowa. Wszy łonowe to odmienny gatunek od wszy głowowych. Do zakażenia dochodzi zwykle na drodze kontaktu seksualnego, niemniej jednak ryzyko zakażenia istnieje także poprzez przeniesienie wszy, chociażby na pościeli. Wesz łonowa wywołuje również uporczywe swędzenie, a jej obecność może przejawiać się też jako szaroniebieskie plamy na skórze. Zwykle dotyczy dorosłych, ale może też objąć małe dzieci.
Wesz odzieżowa z kolei przenosi się poprzez odzież. Jest większa od wszy głowowej, stąd wszy odzieżowe niekiedy łatwiej zauważyć. Podobnie jak inne gatunki wszy może wywoływać swędzenia i podrażnienia skóry. W ramach profilaktyki i leczenia zaleca się skrupulatnie wyprać odzież i pościel.
O autorze
mgr farm. Mateusz Jabłoński
Absolwent Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego na kierunku farmacja. Od ponad 12 lat nieprzerwanie pracuje w aptece ogólnodostępnej. Od ponad 7 lat piastuje stanowiska kierownika apteki. W swojej pracy kieruje się przede wszystkim dobrem pacjenta, dlatego też stara się uzmysławiać pacjentom, jak ważna jest świadoma i przemyślana farmakoterapia.
Poza pracą w aptece współpracuje z kilkoma branżowymi serwisami farmaceutycznymi, m.in. mgr.farm, aptekarz.pl, receptura.pl, gdzie przygotowuje i publikuje artykuły o tematyce farmaceutycznej i prozdrowotnej.
W czasie wolnym ceni sobie możliwość przebywania z rodziną, a w wolnych chwilach grywa w squasha.
« wróć