Polineuropatia, znana także jako neuropatia obwodowa, zapalenie nerwów obwodowych lub choroba obwodowa nerwów to schorzenie, na które cierpi kilkanaście procent osób na całym świecie. Najczęściej choroba dotyka dorosłych w wieku od 20 do 50 lat. Objawy polineuropatii mają ogromny wpływ na komfort życia pacjentów, a w zaawansowanych przypadkach mogą powodować poważne zagrożenie zdrowia. Czym jest polineuropatia i co ją wywołuje? Jakie są najpopularniejsze symptomy choroby? Jak diagnozować i leczyć polineuropatię? Czytaj dalej i dowiedz się więcej!
Czym jest polineuropatia?
Neuropatią nazywamy zjawisko, kiedy uszkodzeniu ulegają nerwy obwodowe, przekazujące informacje pomiędzy ośrodkowym układem nerwowym a narządami. Polineuropatia z kolei występuje w momencie gdy w organizmie dochodzi do symetrycznego i rozlanego uszkodzenia kilku nerwów obwodowych. Obwodowy układ nerwowy składa się m.in. z włókien czuciowych i ruchowych, a wskutek ich nieprawidłowej pracy osoba chora zmaga się z nieprzyjemnymi dolegliwościami takimi jak zaburzenia czucia, drętwienie i ból kończyn, uczucie pieczenia, kłucia lub mrowienia, a także osłabienie mięśni dłoni i stóp.
Rodzaje i przyczyny polineuropatii - co powoduje chorobę?
Do uszkodzenia nerwów obwodowych może dojść wskutek nabycia lub genetycznego dziedziczenia choroby. W większości przypadków polineuropatie nabyte związane są z chorobami endokrynologicznymi i metabolicznymi. Przyczyną polineuropatii mogą być także choroby genetyczne, niedożywienie, choroby nowotworowe, czy występujące w organizmie procesy zapalne.
Polineuropatia nabyta
Polineuropatia nabyta wynika z przewlekłych schorzeń, stylu życia, zażywanych leków, czy z działania toksyn. Najczęściej występującymi schorzeniami nabytymi są:
- Polineuropatia cukrzycowa - w przypadku nieleczonej cukrzycy,
- Polineuropatia alkoholowa - w przypadku nadużywania alkoholu i uszkodzeń wątroby,
- Polineuropatia podczas porfirii (chorób metabolicznych),
- Polineuropatia podczas chorób tarczycy,
- Polineuropatia podczas akromegalii (choroby związanej z nadmiernym rozrostem narządów wewnętrznych, części miękkich powłok i kości),
- Polineuropatia ciążowa,
- Polineuropatia wskutek niedoborów dietetycznych (głównie witamin z grupy B),
- Polineuropatia związana z chorobami naczyniowymi,
- Polineuropatia związana ze stosowaniem niektórych leków.
Innym często występującym rodzajem polineuropatii nabytej jest Zespół Guillain-Barrégo, będący skutkiem chorób autoimmunologicznych. Zazwyczaj schorzenie pojawia się po przebytym zakażeniu układu pokarmowego, zakażeniu organizmu wirusem HIV, zapaleniu wątroby typu B, półpaścu, ospie, a nawet grypie.
Polineuropatia dziedziczna
Polineuropatia dziedziczna rozwija się wskutek defektu genetycznego, prowadzącego do nieprawidłowej budowy nerwów obwodowych. Większość tego typu schorzeń przekazywana jest z rodziców na potomstwo, a znaczna część chorób zaliczana jest do grupy określanej jako choroba Charcot-Marie-Tooth. Polineuropatie dziedziczne stanowią około 40% wszystkich schorzeń, a na neuropatie ruchowo-czuciowe należące do grupy Charcot-Marie-Tooth choruje nawet 2,5 mln osób na całym świecie.
Przewlekła zapalna polineuropatia demielinizacyjna
Przewlekła zapalna polineuropatia demielinizacyjna (w skrócie CIDP) to kolejna często występująca odmiana schorzenia. Skutkami wystąpienia choroby mogą być zaburzenia czucia i zniesienie tzw. odruchów głębokich w górnych i dolnych kończynach.
Najpopularniejsze objawy polineuropatii
Objawy neuropatii i polineuropatii zwykle dzieli się ze względu na rodzaj uszkodzonych włókien nerwów obwodowych. Wyróżniamy wówczas objawy czuciowe oraz ruchowe. Do objawów czuciowych zaliczamy m.in. zaburzenia czucia, uczucie mrowienia w kończynach i ich drętwienie, bolesność dłoni i stóp, a także nadwrażliwość na dotyk.
Objawy ruchowe związane są z osłabieniem siły mięśniowej kończyn, a chory może cierpieć na takie dolegliwości jak skurcze mięśni, problemy z poruszaniem się, czy zaburzenia prawidłowego ruchu rąk i nóg. W zaawansowanych przypadkach u pacjenta mogą pojawić się niedowłady, w szczególności w okolicach podudzi i stóp.
Polineuropatia może doprowadzić także do poważnego uszkodzenia tzw. włókien autonomicznych, odpowiedzialnych za dostarczanie impulsów nerwowych z mózgu do narządów wewnętrznych. Osoby cierpiące na zaawansowaną polineuropatię mogą zmagać się z takimi objawami jak zaburzenia rytmu serca, nietrzymanie moczu, omdlenia, zawroty głowy, problemy trawienne, nadmierna potliwość, czy dysfunkcje seksualne.
Diagnozowanie polineuropatii - jak zachować się w przypadku dostrzeżenia objawów choroby?
Polineuropatia może rozwijać się powoli, powodując stopniowe występowanie objawów. Początkowo dolegliwości mogą być mylone z przejściowymi stanami, a chory może bagatelizować pojawiające się zaburzenia sensoryczne. Należy jednak podkreślić, że w przypadku dłuższego utrzymywania się niepokojących objawów, konieczna jest konsultacja ze specjalistą, który zleci odpowiednie badania. Zazwyczaj lekarz podstawowej opieki zdrowotnej zleca wizytę u neurologa, który przeprowadza szczegółowy wywiad medyczny.
W zależności od odczuwanych symptomów i po zgromadzeniu niezbędnych informacji lekarz może zlecić m.in. wykonanie badania EMG umożliwiającego ocenę funkcję mięśni, badanie genetyczne, biopsję nerwów, a także badanie elektrofizjologiczne. Dodatkowo w większości przypadków specjaliści kierują pacjentów na wykonanie badań laboratoryjnych krwi i moczu, badań płynu mózgowo-rdzeniowego oraz punkcję lędźwiową.
Leczenie polineuropatii - co może pomóc?
U większości pacjentów polineuropatia trwa całe życie, a całkowite wyleczenie choroby jest niemożliwe. Warto jednak wiedzieć, że odpowiednio dobrane leczenie może wpłynąć na ograniczenie uszkadzania kolejnych nerwów i zmniejszenie obecnych już dolegliwości. Zwalczanie choroby może obejmować leczenie objawowe lub leczenie przyczynowe.
W przypadku leczenia objawowego specjalista skupia się na dobraniu metod umożliwiających poprawę komfortu pacjenta. Zwykle zaleca się regularne wizyty u fizjoterapeuty, który rozmasowuje okolice, w których dochodzi do zaburzeń czucia i problemów z drętwieniem kończyn. Ponadto specjalista może zachęcić do wykonywania w domu ćwiczeń wzmacniających i skupiających się na stabilizowaniu pracy nerwów obwodowych.
Leczenie przyczynowe z kolei skupia się na kuracji choroby podstawowej, która była powodem wywołania polineuropatii. Specjalista na podstawie przeprowadzonych niezbędnych badań i zebranych informacji ustala z pacjentem sposób leczenia dolegliwości, dobierając odpowiednie leki lub zlecając konieczne zabiegi.
W leczeniu objawów polineuropatii pomocna może okazać się suplementacja witamin z grupy B. Odpowiadają one za prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego i utrzymywanie w dobrej kondycji tzw. osłonek mielinowych otaczających włókna nerwowe. Regularne spożywanie suplementów zawierających witaminę B12 może przyczynić się do opóźnienia rozwoju polineuropatii o podłożu genetycznym lub do całkowitego wyeliminowania ryzyka rozwoju choroby z innych przyczyn.
Jak zapobiegać wystąpieniu polineuropatii?
O ile wystąpienie polineuropatii u osób obciążonych genetycznie może być nieuniknione, można zapobiegać rozwojowi polineuropatii powodowanej innymi chorobami i czynnikami zewnętrznymi. Chcąc uniknąć schorzenia, należy przede wszystkim przeprowadzać regularne badania w kierunku chorób autoimmunologicznych, cukrzycy, czy chorób naczyniowych. Ponadto należy unikać ekspozycji na toksyny oraz ograniczyć do minimum spożywanie alkoholu. Jednocześnie warto zadbać o dietę bogatą w minerały i witaminy, a także rozważyć suplementację witamin z grupy B.
Specjaliści zalecają także zadbanie o higienę snu, wysypianie się i codzienne aktywne spędzanie czasu na świeżym powietrzu. Podczas rutynowych czynności należy zadbać o prawidłową postawę i unikanie pozycji wpływających negatywnie na przepływ krwi i prawidłową pracę mięśni. Zaleca się także dbanie o prawidłowy ubiór - należy unikać noszenia uciskającej i utrudniającej przepływ powietrza odzieży oraz zbyt ciasnego i niedopasowanego do stopy obuwia.
Podsumowanie
Polineuropatia jest chorobą mającą ogromny wpływ na codzienne funkcjonowanie i zadowolenie z życia. Choć schorzenie postępuje powoli, warto zgłosić się do specjalisty już w momencie dostrzeżenia pierwszych objawów takich jak drętwienie dłoni lub stóp, czy zaburzenia czucia kończyn. Sprawne zdiagnozowanie choroby ułatwi dobranie metod leczenia i może przyczynić się do zmniejszenia dyskomfortu pacjenta.
O autorze
mgr farm. Edyta Sukiennik
Absolwentka Uniwersytetu Medycznego w Łodzi na kierunku farmacji. Posiada I-stopień specjalizacji aptecznej. Farmaceutka z powołania. Od 25 lat związana czynnie z zawodem farmaceuty. A od ponad 22 lat piastuje funkcje kierownika. Swoją pierwszą aptekę otworzyła w 2004 roku. W kolejnych latach tworzyła kolejne placówki wychodząc naprzeciw potrzebom rynku. Od początku kierowała się podstawowymi wartościami którymi są: szacunek, uczciwość, odpowiedzialność dla dobra i zdrowia pacjenta. Empatia, cierpliwość i wyrozumiałość to jej podstawowe cechy osobowości.
W wolnym czasie podróżuje. Uwielbia poznawać nowe miejsca, poznawać ludzi i ich obyczaje.
« wróć