Alergiczne zapalenie spojówek - jak rozpoznać i leczyć?
Zarówno rzęsy, powieki, łzy, jak i mruganie chronią oczy przed kurzem i zanieczyszczeniami. Pełnią niezwykle ważną funkcję w anatomii tego narządu, ponieważ ograniczają wpływ wiatru i ryzyko przedostania się ciał obcych. Pomimo tego nasze oczy i tak są narażone na kontakt z czynnikami zewnętrznymi, w tym substancjami szkodliwymi i alergizującymi. Miesiące wiosenne i letnie nie bez powodu kojarzą nam się z suchym kaszlem i alergicznym zapaleniem spojówek - to właśnie wtedy występuje pylenie roślin, które podrażniają wrażliwe oczy. Jak sobie poradzić z alergicznym zapaleniem spojówek?
Alergiczne zapalenie spojówek - czym się charakteryzuje?
Alergiczne zapalenie spojówek to nic innego, jak choroba alergiczna, która powoduje stan zapalny w obrębie spojówki oka. Wywołują ją alergeny lub substancje wpływające na nadmierną reakcję układu odpornościowego organizmu. Można do nich zaliczyć sierść zwierząt, kurz, pleśń, pyłki roślin wiatropylnych etc.
Alergie oczu są bardzo często spotykane i mogą dotknąć nawet 40% populacji. To nieinfekcyjne i niezaraźliwe schorzenie narządu wzroku objawia się nasilonym łzawieniem i obrzękiem, a także świądem, pieczeniem oraz zaczerwienieniem spojówek. Wśród alergicznych chorób oczu można wyróżnić następujące dolegliwości:
- Przewlekłe alergiczne zapalenie spojówek (całoroczne) - utrzymuje się przez cały rok i jest najczęściej spowodowane alergenami wewnętrznymi, takimi jak niektóre kosmetyki do oczu, perfumy, zarodniki pleśni, sierść zwierząt domowych, kurz i wiele innych. Należy zaznaczyć, że całoroczne alergiczne zapalenie spojówek wywołuje o wiele więcej objawów od alergenów sezonowych ze względu na to, iż są one bardziej lotne i dłużej utrzymują się w powietrzu. Osoby cierpiące na tę dolegliwość mogą skarżyć się na nasilenie symptomów szczególnie w określonych porach dnia, np. wieczorem lub rano.
- Sezonowe alergiczne zapalenie spojówek (okresowe) - ta męcząca przypadłość jest spowodowana nadwrażliwością na występujące okresowo (zwłaszcza wiosną i latem, a czasem nawet jesienią) alergeny lotne, takie jak pyłki traw, chwastów, drzew i krzewów.
- Wiosenne zapalenie spojówek i rogówek- jest to rzadkie, ale bardzo poważne schorzenie, występujące głównie w klimacie tropikalnym. Dotyczy głównie chłopców przed okresem dojrzewania, jednak z reguły znika samoistnie.
- Atopowe zapalenie spojówek i rogówek - występuje sporadycznie, aczkolwiek jest ciężkie w przebiegu. Cechuje się zespołem suchego oka oraz silnym świądem gałek ocznych. Często można zauważyć u chorych przerzedzenie rzęs, gęstą, sklejającą powieki wydzielinę, a także przekrwienie spojówek. Opisywana dolegliwość dotyczy szczególnie osób cierpiących na atopowe zapalenie skóry lub mężczyzn ok. 30. roku życia. Atopowe zapalenie spojówek i rogówek niesie ze sobą spore ryzyko powikłań, takich jak wczesna zaćma, wrastanie naczyń do rogówki i owrzodzenia, nadkażenia grzybami, wirusami i gronkowcem i wiele innych.
- Kontaktowe zapalenie spojówek - zmiany wokół tkanki ocznej są wywołane reakcją alergiczną w wyniku bezpośredniego kontaktu z różnorodnymi substancjami drażniącymi. Mogą być to krople do oczu i ich konserwanty, kosmetyki, rzadziej lakiery do paznokci i perfumy. Nadwrażliwość często pojawia się również po styczności z niektórymi roślinami, takimi jak barszcz Sosnowskiego czy sumak jadowity.
Objawy alergicznego zapalenia spojówek
Ostre alergiczne zapalenie spojówek bardzo szybko postępuje, dlatego objawy są widoczne niemal natychmiast. Nieprzyjemna przypadłość obejmuje fragment gałki ocznej oraz błonę śluzową, pokrywającą część powiek. Klasyczne oznaki alergicznego zapalenia spojówek to:
- silne łzawienie,
- nadwrażliwość na światło,
- zaczerwienienie oczu,
- obrzęk spojówek i powiek,
- świąd oczu,
- obecność wydzieliny sklejającej powieki.
Zapaleniu spojówek mogą towarzyszyć inne choroby o podłożu alergicznym. To zaburzenie często występuje z katarem siennym, egzemą, alergiami pokarmowymi i astmą. Pacjenci cierpiący na tę dolegliwość mogą, ale nie muszą borykać się z drapaniem w gardle, kichaniem i zatkanym nosem. W przebiegu alergicznego zapalenia spojówek pojawia się odczyn brodawkowy, skóra powiek ulega złuszczeniu. Możliwe jest również pogorszenie widzenia - rozmazywanie obrazu, a nawet ślepota.
Prawdopodobieństwo zniszczenia tkanek zwiększa naciek komórek zapalnych, takich jak bazofile, eozynofile, limfocyty i neutrofile. Dlatego w przypadku zauważenia pierwszych objawów należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.
Jak rozpoznać alergiczne zapalenie spojówek - diagnoza
Biorąc pod uwagę fakt, że objawy alergiczne zapalenia spojówek dają się we znaki, to rozpoznanie tej dolegliwości jest stosunkowo łatwe. Aby potwierdzić chorobę, wystarczy wykonać testy skórne z podejrzanym alergenem. Sytuacja wygląda nieco inaczej w przypadku, gdy pierwszym symptomem przypadłości jest ostra reakcja alergiczna spojówek. Wówczas postawienie diagnozy jest o wiele trudniejsze i wymaga konsultacji okulistycznej. Specjalista oceni, czy zapalenie spojówek jest spowodowane przez alergen, czy jest przyczyną zakażenia.
Gdy u pacjenta podejrzewa się przewlekłe zapalenie spojówek, to rozpoznanie ustala się zazwyczaj w trakcie poszukiwania przyczyn zaostrzenia objawów. Dlatego niezbędne jest wykonanie testów skórnych z alergenami całorocznymi. Jeśli to nie okaże się wystarczające, to zaleca się specjalistyczną diagnostykę, między innymi prowokacje dospojówkowe. Utrudnieniem w weryfikacji mogą okazać się nieswoiste czynniki drażniące, np. przebywanie w pomieszczeniach świeżo pomalowanych, dym z ogniska, grilla, kominka lub papierosowy, dezodoranty, perfumy, środki czyszczące, chlor etc.
Jak wygląda leczenie alergicznego zapalenia spojówek?
Nie ulega wątpliwości, że najlepszym sposobem leczenia i zapobiegania zapaleniu spojówek jest unikanie czynników drażniących. Nie zawsze jest to możliwe. Trzeba jednak pamiętać, że kuracja uzależniona jest od postaci schorzenia i natężenia klinicznych objawów. Lekkie alergie nie wymagają wdrożenia postępowania farmaceutycznego - pacjentowi zaleca się wówczas ograniczenie kontaktu z czynnikiem alergizującym.
W poważniejszych przypadkach lekarz może przepisać leki przeciwhistaminowe (olopatadyna), stabilizatory komórek tucznych lub krople dostępne zarówno na receptę, jak i też bez recepty. W leczeniu alergicznego zapalenia spojówek stosuje się również środki sterydowe, w tym bardzo silnie działający deksametazon. Dodatkowo dobrze jest przemywać oczy chłodnym roztworem soli fizjologicznej, stosować zimne okłady i płukanki z kolendry, kopru włoskiego lub nagietka.
Podsumowanie
Objawy alergicznego zapalenia spojówek potrafią utrudnić wykonywanie codziennych obowiązków i skutecznie uprzykrzyć życie. Dlatego w żadnym wypadku nie należy ich bagatelizować, a w przypadku nasilenia dolegliwości trzeba niezwłocznie udać się do specjalisty, aby wdrożyć odpowiednią kurację.
O autorze
mgr farm. Edyta Sukiennik
Absolwentka Uniwersytetu Medycznego w Łodzi na kierunku farmacji. Posiada I-stopień specjalizacji aptecznej. Farmaceutka z powołania. Od 25 lat związana czynnie z zawodem farmaceuty. A od ponad 22 lat piastuje funkcje kierownika. Swoją pierwszą aptekę otworzyła w 2004 roku. W kolejnych latach tworzyła kolejne placówki wychodząc naprzeciw potrzebom rynku. Od początku kierowała się podstawowymi wartościami którymi są: szacunek, uczciwość, odpowiedzialność dla dobra i zdrowia pacjenta. Empatia, cierpliwość i wyrozumiałość to jej podstawowe cechy osobowości.
W wolnym czasie podróżuje. Uwielbia poznawać nowe miejsca, poznawać ludzi i ich obyczaje.
« wróć