Witamina B12 - Skutki Jej Niedoboru i Nadmiaru w Organizmie

Witamina B12, czyli kobalamina, jest organicznym związkiem chemicznym, który w ludzkim organizmie spełnia szereg licznych, ważnych funkcji. Dostarczana może być wyłącznie z pożywieniem, bowiem ludzki organizm jej nie syntetyzuje, jak ma to miejsce w przypadku witaminy D. Dlatego też tak ważne jest, abyśmy zwracali baczną uwagę na to co jemy i w jakich ilościach.

Niedobory witaminy B12 zdarzają się dość często, wywołują dokuczliwe, trudne do przeoczenia, objawy. Z drugiej strony również jej nadmiar jest dla organizmu szkodliwy. Zobacz jaką funkcję pełni w ludzkim organizmie witamina B12, sprawdź jak rozpoznać objawy jej niedoboru lub nadmiaru i kiedy potrzebna jest interwencja. Zapraszamy do lektury.

Witamina B12 i jej rola w organizmie człowieka

Witamina B12 pełni w organizmie ludzkim rolę regulatora wielu przemian i procesów metabolicznych:

• bierze udział w wytwarzaniu czerwonych krwinek,
• bierze udział w przemianie węglowodanowej, tłuszczowej i białkowej,
• wspiera syntezę kwasów nukleinowych DNA oraz podziałach komórkowych,
• uczestniczy w syntezie komórek szpiku kostnego,
• współtworzy budowę osłonek mielinowych włókien nerwowych, zapewnia prawidłowy rozwój komórek nerwowych,
• bierze udział w syntezie neuroprzekaźników, np. serotoniny i dopaminy,
• bierze udział w utrzymaniu prawidłowego metabolizmu homocysteiny, której wysokie poziom może skutkować miażdżycą, zawałem lub nawet udarem,
• uczestniczy w przekształcaniu kwasu foliowego z formy nieaktywnej do aktywnej biologicznie.

Witamina B12 jest więc niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu, a w szczególności funkcjonowanie układu nerwowego, krwionośnego i pokarmowego.

Źródła witaminy B12 - jakie produkty powinna zawierać nasza dieta?

Witamina B12 znajduje się przede wszystkim w produktach pochodzenia zwierzęcego - największe jej ilości znajdziemy w podrobach, między innymi w wątróbce. Ale mięso wołowe i cielęce również są w nią bogate. Kolejnym istotnym źródłem witaminy B12 w naszej diecie są ryby (z ich spożywania nie powinno się rezygnować również z powodu znajdujących się w nich kwasach tłuszczowych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego), jaja oraz mleko i jego przetwory.

Przeczytaj także:  Witamina C: kompendium wiedzy o kwasie askorbinowym

Trzeba wiedzieć, że to produkty pochodzenia zwierzęcego są najlepszym źródłem witaminy B12. Choć w niektórych produktach roślinnych możemy ją znaleźć - przede wszystkim w zielonych liściastych warzywach - to niestety jednak ich ilość jest na tyle znikoma, że nie jest w stanie zaspokoić naszego zapotrzebowania. Dlatego też na niedobór witaminy B12 najczęściej cierpią osoby praktykujące dietę wegańską i one koniecznie powinny przyjmować suplementy diety.

Niedobory witaminy B12 - kto jest na nie narażony i jakie są objawy niedoboru kobalaminy?

Kto jest najbardziej narażony na niedobory witaminy B12? To przede wszystkim wymienione już przez nas osoby stosujące dietę wegańską, ale również:

• osoby będące po operacji usunięcia części żołądka lub końcowego odcinka jelita cienkiego - mogą pojawić się u nich zaburzenia wchłaniania witaminy B12, a więc konieczny będzie suplement diety;
• osoby starsze cierpiące na zapalenie błony śluzowej żołądka - występuje u nich ograniczone wydzielanie kwasu solnego i obniżenie wchłaniania witaminy B12;
• chorzy na celiakię i chorobę Leśniowskiego - Crohna;
• chorzy na niedokrwistością megaloblastyczną związaną z nieprawidłowym wchłanianiem witaminy B12. Zwykle chorzy przyjmują leczenie w formie zastrzyków domięśniowych, ale część witaminy B12 wchłania się w sposób bierny, wskazane jest więc doustne przyjmowanie suplementów o dużej dawce kobalaminy;
• u kobiet zażywających tabletki antykoncepcyjne obserwuje się niższy poziom witaminy B12, któremu towarzyszy niedobór kwasu foliowego - warto regularnie oznaczać ich poziom i w razie konieczności omówić z lekarzem suplementację.

Ciekawa jest również zależność, jaką wykazują witamina B12 i kwas foliowy. Suplementacja kwasu foliowego wspomaga bowiem wchłanianie witaminy B12, trzeba jednak wiedzieć, że może on również w większych ilościach zafałszować objawy niedoboru witaminy B12, a nawet maskować objawy neurologiczne. Stosowanie suplementacji warto więc zawsze najpierw skonsultować z lekarzem.

Witamina B12 jest jednym z kluczowych czynników warunkujących zdrowie organizmu, a jej niedobór może przejawiać się między innymi:

• ze strony układu pokarmowego - częste biegunki i wymioty;
• uczucie pieczenia jamy ustnej, owrzodzenia, pieczenie, mrowienie lub kłucie języka, zaburzenia czucia smaku wywołane przez zanik brodawek języka;
• objawy psychiatryczne takie jak zaburzenia nastroju, stany depresyjne oraz zaburzenia pamięci, apatia, uczucie zmęczenia, mogą być połączone z zaburzeniami koncentracji;
• zawroty głowy i zaburzenia równowagi - związane są one z faktem niedoboru czerwonych krwinek w surowicy krwi i mniejszego poziomu tlenu w tkankach, co wywołuje osłabienie organizmu;
• zaburzenia widzenia - w wyniku zbyt niskiego poziomu witaminy B12 może dojść do zaburzeń widzenia wywołanych przez zanik nerwów wzrokowych;
• objawy hematologiczne - z niskim poziomem kobalaminy związane mogą być dolegliwości prowadzące do wystąpienia objawów anemii;
• zaburzenia neurologiczne - uszkodzenie układu nerwowego wywołane przewlekłym i nieleczonym niedoborem witaminy B12 w konsekwencji prowadzi do zaburzeń poruszania się, najczęściej narażeni są na nie pacjenci w podeszłym wieku - u nich również często pojawiają się wahania nastroju i stany rozdrażnienia oraz pogłębia się demencja.

Zdarza się, że niedobór witaminy B12 przez wiele lat nie daje żadnych objawów poza chronicznym zmęczeniem, uczuciem wyczerpania czy anemią.

Jak przeciwdziałać niedoborom witaminy B12?

Jak widzisz, witamina B12 ma ogromne znaczenie dla całego ludzkiego organizmu, a jej niedobór może powodować szereg nieprzyjemnych, uciążliwych objawów, których zwykle nie kojarzymy z brakiem witaminy. Aby więc zadbać o jej wystarczający poziom, należy przede wszystkim zadbać o dietę - powinna obejmować mięso, nabiał, jaja i owoce morza. Jeśli jednak mimo spożywania produktów pochodzenia zwierzęcego występują jej niedobory, trzeba przyjmować suplementy diety.

Osoby na diecie wegańskiej również powinny suplementować witaminę B12. Aby jednak dobrać odpowiednią dawkę, należy oznaczyć poziom witaminy we krwi. Zdarza się bowiem, że suplementacja wcale nie jest potrzebna lub potrzebna jest w niewielkich dawkach. Za produkcję znacznej części witaminy B12 w organizmie odpowiedzialne są znajdujące się w układzie pokarmowym bakterie - niektórzy weganie mają ich wystarczającą ilość aby nie odczuwać niedoborów.